Adet düzensizliği, kadınlar yaşamları süresince doğurganlık çağlarında yılda 11-13 defa adet dönemini yaşarlar. Bu değerlerin arasında 1-2 defa az ya da çok adet görmek normal kabul edilmektedir. Adet düzensizliği kadınların kendilerine ait olan değerlere göre tespit edilmelidir. Kadınlarda adetin başladığı ergenlik döneminde birkaç yıl adet düzensizliği yaşanması da doğaldır.
Bu düzenin kurulması için, kadının vücudundaki hormon dengesinin ayarlanması gerekir. Bu şekildeki adet düzensizliği, adetin biteceği dönemde de yaşanır. Görülen son adet döneminden sonra 12 ay geçince kadınlar menopoz dönemine girmiş olur. Menopoz dönemindeki adet düzensizliği hormonlar ve yumurta hücresi sayısındaki azalmadan yaşanır.
Rahimde her ay yumurtlamanın ardından embriyonun yerleşmesine hazırlanır. Rahmin iç duvarındaki kalınlaşmayla başlayan hazırlıklar adet döngüsünü başlatır. Eğer embriyo oluşmaz, gebelik meydana gelmezse, kalınlaşan rahim duvarları âdet kanaması yoluyla dışarıya atılır. Bu gelişmeler kadının bedenindeki hormonların etkisiyle olur. Bu düzen ergenlikten başlayarak, menopoza kadar her ay aynı şekilde devam eder. Bu döngünün aynı şekilde her ay tekrarlaması demek, düzenli adet görmek demektir.
Düzensiz âdet kanaması ne demektir?
Düzenli adet gören bir kadında yaklaşık 28 günde bir kanama olur. Bu bir âdet kanamasının ilk gününden, sonraki kanamanın ilk gününe kadar geçen süredir. Kanamanın süresi kadınlara göre 3-7 gün devam eder.
İlk başlangıçta daha fazla kanama olurken, kanama giderek azalarak en çok 7 günde biter. Kadının adet döneminde kaybettiği kan miktarı yaklaşık 40 ml kadardır. Bunun dışında bazı kadınlarda iki adet dönemi arasında lekelenme dediğimiz tarzda kanamalar olabilir. Bu durum da normal kabul edilir. Kadınlarda görülen adet düzensizliğinin her birine, tipine ve kadının kendine özgü sebepleri ve tedavisi bulunduğundan, teşhis aşamasında bunun çok iyi anlatılması gerekir.
Kadınların doğurganlık çağında olması ve aktif bir cinsel yaşam sürmesi halinde yaşanan düzensiz âdet kanamaları genellikle gebelikten kaynaklanabilir. Bu yüzden tanı sırasında doktorun ilk düşüneceği etken gebeliğin olma olasılığıdır. Tiroit bezi hormonlarındaki düzensizlikte adet döngülerinde olumsuz etkiye neden olur. Bu yüzden düzensiz âdet kanamalarının farklı nedenlerden kaynaklanabileceği söylenebilir.
Adet düzensizliği nasıl belirlenir?
- Kadının kendisi her ay adet döngüsünün ne zaman başladığını ve bittiğini not etmelidir
- Adet döneminde kullanılan petlerin sayısı not alınmalı ne miktarda akıntı geldiği belirlenmelidir
- Cinsel ilişki sonrasında ve adet dönemleri arasında kanama olup olmadığı belirlenmelidir
- Adet döngüsünü ilgilendiren anormallikler not edilmelidir.
Adet düzensizliği neden olur?
Adet düzensizliği çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Bu sebeple nasıl bir tedavi uygulanacağına karar verilmesi için, muayene yapılmalıdır. Kadında adet düzensizliğiyle birlikte amenore denilen adet görme tamamen durabilir. Emzirme döneminde olmayan, hamile olmayan, menopoza girmemiş olan kadınların 90 günden fazla adet görmemesi anormaldir. Nedeni belirlenirse, uygun tedaviyle adetler düzenli bir hale getirilebilir.
Stres: Kadınlar strese girmelerine neden olabilecek yaşam tarzından kaçınmalıdır. Düzensiz beslenme, kilo alıp verme, seyahat, gerginlik, şok diyetler strese neden olarak adet düzensizliği etkisi gösterebilir.
Doğum kontrol hapları: bu ilaçların içeriğinde progesteron ve östrojen hormonları bulunmaktadır. Yumurtalıklardan yumurta salınımına engel olarak, gebeliğin oluşmamasını sağlarlar. Bu hapların kullanımı ya da bırakılması adet düzensizliği nedeni olabilir. Adetlerin düzenli hale gelmesi için, 6 ay kadar beklenmelidir. Hapların içeriğinde östrojen olmadığında, iki adet arası kanamalar da görülebilir.
Rahim polipleri ve miyomlar: Rahim içinde oluşan iyi huylu oluşumlar polip, rahim duvarına yapışan tümörlerde miyomdur. İyi huylu olsalar bile, ağrıya va kanamaya neden olabilirler. Çapları ölçüsünde mesaneye ve makat bölgesine baskı yaparak, ağrı oluştururlar.
Endometriozis: Rahim içinden her ay adetle birlikte dışa atılan dokunun rahim dışında büyümesi halinde endometriozis ortaya çıkar. Bu durum adet düzensizliği dışında anormal kanamalara, cinsel ilişkide ağrıya, âdet kanaması sırasında ağrıya da neden olur.
İltihaplı pelvik hastalığı: Bakteriyel kökenli olan bu rahatsızlık, cinsel ilişkide vajinaya giren bakterilerin vücutta yayılmasına neden olur. Üreme organlarına bulaşma olursa, adet düzensizliği etkisi görülebilir.
Polikistik over sendromu: Yumurtalıklardan fazla miktarda erkeklik hormonu yani androjen salgılanması sonucunda oluşan rahatsızlıkta, içi sıvı dolu kesecikler meydana gelebilir. Bu durumda yumurtaların olgunlaşması engellenir. Kadınlardaki adet düzensizliklerinin önemli bir kısmı bundan kaynaklanır.
Prematüre yumurtalık yetmezliği: bu yumurtalık fonksiyonlarının yerine getirilememesinden oluşan bir sorundur. 40 yaşından sonra daha fazla görülür. Adet düzensizliğine ve adetlerin hiç olmamasına etki edebilir.
Adet düzensizliği yapan diğer etkenler
- Aşırı kilo alma ya da verme
- Aşırı egzersiz yapılması
- Uterus kanseri, karaciğer sirozu, sistemik lupus gibi rahatsızlıklar
- Tiroit beziyle ilgili sorunlar, diyabet
- Düşük ya da dış gebelik
- Rahim içi araçlar
- Kan inceltici ve antidepresan ilaçların kullanımı
- Östrojen hormonu tedavisi
- Östrojen ve progesteron hormonlarının seviyesi gibi nedenlerde kadınlarda adet düzensizliğine sebep olabilir.
