Adet neden gelmez, toplumda adet görmeme tıp dilinde anemore olarak adlandırılır. Bu durum âdet kanamasının gelmemesidir. 1,5 aydan daha az ya da 21 ünden fazla süren adet döngüsü düzensiz adet olarak tanımlanır ve mutlaka tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Fakat kanamalar arasında her ay dönemsel olarak değişimler gözlenebileceği için 30 günden güne adet olmayı beklemek doğru değildir.
Adet gelmemesi 2 şekilde incelenir. Bunlardan biri Primer anemore, ikincisi ise Sekonder anemore'dir.
Premer Anemore Neden Olur?
- Galaktozemi
- Turner sendromu
- Hipotalamus ve hipofizin neden olduğu patoloji ve tümörler
- Kızlık zarında açıklık olması
- Yapısal gelişim problemleri
- Vajinada perde olması
- Rahim ağzının ya da rahminde doğumsal kusurların olması.
Sekonder Anemore Neden Olur?
- Hipotalamus
- Gebelik, bebek emzirme, korpus leteum kisti ve menopoz
- Stres, depresyon
- Doğum kontrol hapı kullanımı
- Aşırı zayıflık, ani kilo verme ve yetersiz beslenme
- Hipofiz hastalığı (Hipofizin alınması, Sheehan sendromu)
- Prolaktin hormonunun aşırı salgılanması
- Polistik over hastalığı
- Kemoterapi ve radyoterapi tedavisi
- Diyabet, hiptiroidizm ve hipertiroidiizm
- Cerrahi ile rahim iç dokusunun alınması
- Rahim içinde yapışıklık
- İlaç tedavisi (Sistemik steroidler, danazol ve GnRh analogları)
- Sarkoidoz
- Erken menopoz ve prematür ovaryen yetmezliği
- Testosteron ve benzeri erkeklik hormonlarının fazla salgılanması
Adet Olmak İçin Vücutta Hangi Şartların Olması Gerekir?
Kadının düzenli bir şekilde adet görebilmesi için vücutta her ay rutin bir şekilde 4 farklı bölgenin düzenli bir şekilde fonksiyonlarına devam etmesi gerekir.
- Rahim içinin vajina çıkışına kadar olan bölümünün tam anamı ile açık bir akış yolunun olması gerekir.
- Her ay yumurta hücresinin düzenli üretilmesi ve üretilen yumurtaları serbest bırakan yumurtalıkların olması gerekir.
- Hipofiz bezinin fonksiyonel olarak çalışması gerekir.
- Beynin üst sistemi ile sağlıklı ilişkisi olan hipotalamus bölgesinin olması gerekir.
Adet Olmamaya Neden Olan Faktörler Nasıl Tespit Edilir?
Kadının yaşı gebe kalmaya engel değilse ilk uygulanması gereken şey gebelik testi yapmaktır. Çünkü gebelik hamile kalmaya engel olur. Eğer test sonucu negatif çıkmışsa bazı hormon testleri uygulanmalıdır. Tiroit ile alakalı hastalıklar ve bazı tümörlerin varlığı adetin gelmemesine yol açar ve bu sorunlar bazı hormon testleri ile kolaylıkla tespit edilebilir.
Adetin Neden Gelmediğini Anlamak İçin Hangi Testler Uygulanır?
- İlk olarak erken menopoz araştırması yapmak için antimillerian hormonu kontrol edilmelidir.
- Tiroit hormonu vücutta birçok alanda etkili olduğu gibi üreme sistemi üzerinde de etkili bir hormondur. Dolayısı ile adet olmayan kadınlarda sorunu bulmak için tiroit ölçümü yapılmalıdır.
- Adet olmayan kadınlarda prolaktin yani süt hormonu seviyesi ölçülmelidir.
- İleri yaşlarda menopoz olasılığına karşı FSH, LH ve Estradiol hormon testleri uygulanmalıdır.
- Adet gelmemesinden şikâyetçi olan kadınlarda sorunu tespit edebilmek için ultrason muayenesine mutlaka ihtiyaç duyulur. Ultrason ile yumurtalıklarda kist ve tümör varlığı ve gebelik olasılığı kolaylıkla tespit edilebilir.
- Kadın kürtaj ya da düşük yapmış ve sonrasında adet görememiş ise rahim içi yapışıklığın araştırılması gerekir. Bunun için HSG filmi çekilir.
- Çok nadir durumlarda adet gelmemesi hipofiz bezinden kaynaklanan bir sorun nedeniyle oluşabilir. Bu nedenle hipofiz bezinin de araştırılması gerekir.
- Hiç adet olmayan genç kızlarda ise genetik faktörlerin araştırılması gerekir.
Türlerine Göre Adet Gelmemesi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Primer Anemore: Hiç adet görülmemesi durumudur. Genç bir kız 16-18 yaşına ulaşmış ve henüz adet görmemişse primer anemore olarak tanımlanır. Sebep hormonal ve genetiktir. Bu vakaların bazılarında koku alma duyusu da bulunmamaktadır. Bu durum ise Kllman Sendromu olarak tanımlanır. Sebep hormonlar ve genetik olduğu için tedavi nedene yönelik şekillendirilir.
Rokitansky Sendromu: Anne karnında can bulan ceninin rahmi gelişmemiş olabilir. Bu gibi durumlarda yumurtalıklar ve hormonlar normal alabilir. Ancak adet gelmemesi söz konusudur. Bu vakalar yalnızca rahim nakli ve taşıyıcı anne yolu il bebek sahibi olabilir.
Sekonder Anemore: Kadın düzenli adet görürken bir anda adet görmemeye başlayabilir. Sekonder anemorenin en belirgin nedeni gebeliktir. Gebelik söz konusu değilse, yumurtalık kistleri, tiroit hastalıkları da adet gelmemesine neden olabilir. Adet gelmemesinin altında yatan araştırılarak nedene yönelik tedavi başlatılır. Tiroit ve menopoz ile alakalı sorunlar hormon tedavisi ile, tümör ve kist varlığı söz konusu ise cerrahi ile tedavi uygulanabilir.
