Adet gecikmesine neden olan kistler nelerdir?

Adet gecikmesi, birçok kadının hayatında zaman zaman karşılaştığı bir durumdur ve genellikle hormonal dengesizlikler, stres veya yumurtalıklarda oluşan kistler gibi faktörlerden kaynaklanabilir. Yumurtalık kistleri, yumurtalıkların içinde veya üzerinde gelişen sıvı dolu keseciklerdir ve çoğu zaman iyi huylu olsalar da adet döngüsünü etkileyebilirler. Bu yazıda, adet gecikmesine neden olabilen başlıca kist türlerini detaylı bir şekilde ele alacağız. Unutmayın, bu bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır; kesin teşhis ve tedavi için mutlaka bir doktora danışmanız önerilir.

Fonksiyonel kistler, yumurtalıkların normal işleyişi sırasında oluşan en yaygın kist türleridir ve genellikle adet döngüsüyle ilişkilidir. Bunlar, yumurtlama sürecindeki bir aksaklıktan kaynaklanabilir ve adet gecikmesine yol açabilir. İki ana alt türü bulunur:

• Folikül Kistleri: Yumurtlama döneminde, yumurta folikülden serbest bırakılamadığında folikül büyüyerek kiste dönüşebilir. Bu, östrojen hormonunun artmasına neden olur ve yumurtlamayı geciktirerek adet döngüsünü etkiler. Genellikle birkaç ay içinde kendiliğinden kaybolur, ancak geçici olarak adet gecikmesine sebep olabilir.
• Korpus Luteum Kistleri: Yumurtlama sonrası folikülün normalde küçülmesi gerekirken, sıvı birikmesiyle büyüyerek kist oluşturmasıdır. Bu kistler progesteron hormonu üretimini artırarak adet döngüsünü uzatabilir ve gecikmelere neden olabilir. Çoğunlukla zararsızdır ve birkaç haftada kendiliğinden geçer.

Polikistik over sendromu, yumurtalıklarda çok sayıda küçük kistin oluşmasıyla karakterize bir hormonal bozukluktur. Bu kistler, aslında gelişmemiş foliküllerdir ve düzensiz yumurtlamaya yol açar. PCOS, insülin direnci ve androjen (erkeklik hormonu) seviyelerinin yüksekliği ile bağlantılıdır, bu da adet döngüsünü bozarak sık sık gecikmelere veya adet görememe durumlarına neden olur. PCOS tedavi edilmezse, uzun vadede kısırlık gibi sorunlara yol açabilir, bu nedenle erken teşhis önemlidir.

Endometrioma kistleri, endometriozis hastalığına bağlı olarak yumurtalıklarda oluşan kistlerdir. Bu kistler, rahim iç tabakasına benzer dokunun yumurtalıklarda birikmesiyle gelişir ve içleri eski kanla dolu olduğu için "çikolata kisti" olarak adlandırılır. Endometrioma, yumurtalık fonksiyonlarını bozarak adet döngüsünü etkileyebilir ve gecikmelere neden olabilir. Ayrıca, şiddetli adet ağrıları ve kısırlık gibi belirtilerle ilişkilidir. Tedavi genellikle ilaçlar veya cerrahi müdahale gerektirebilir.

Dermoid kistler, yumurtalıklarda gelişen ve genellikle doğuştan gelen tümör benzeri yapılardır; içlerinde saç, deri veya diş gibi dokular bulunabilir. Bu kistler nadiren adet gecikmesine doğrudan neden olsa da, büyüdüklerinde yumurtalık fonksiyonlarını baskılayarak hormonal dengesizliklere yol açabilirler. Genellikle iyi huyludurlar, ancak büyüme eğiliminde oldukları için cerrahi olarak çıkarılmaları gerekebilir.

Kistadenomlar, yumurtalıkların yüzeyinden kaynaklanan ve sıvı veya mukus içeren iyi huylu kistlerdir. Bu kistler büyüdükçe yumurtalık dokusuna baskı yaparak adet döngüsünü bozabilir ve gecikmelere sebep olabilir. İki türü vardır: seröz kistadenom (sulu sıvı içerir) ve müsinöz kistadenom (kalın, yapışkan sıvı içerir). Tedavi edilmezse büyüyerek ağrıya veya komplikasyonlara neden olabilir, bu yüzden düzenli takip önemlidir.

Adet gecikmesi, özellikle yumurtalık kistleri gibi nedenlerle ortaya çıktığında, altta yatan sorunun belirlenmesi için doktor kontrolü şarttır. Kistlerin çoğu zararsız olsa da, PCOS veya endometrioma gibi durumlar uzun vadeli sağlık sorunlarına işaret edebilir. Eğer adet gecikmesiyle birlikte karın ağrısı, şişkinlik veya diğer belirtiler varsa, vakit kaybetmeden bir jinekoloğa başvurmalısınız. Ultrason gibi görüntüleme yöntemleriyle kistler teşhis edilir ve gerekirse ilaç veya cerrahi ile tedavi planlanır. Sağlıklı bir yaşam tarzı, düzenli egzersiz ve dengeli beslenme, hormonal dengeyi korumaya yardımcı olabilir.